U2 - Songs of Innocence (recenzja)

Czasem człowiek bardzo chce napisać o czymś innym, ale nagle pojawia się jedno zdarzenie, które przynajmniej na chwilę kompletnie zmienia stan rzeczy. Taki moment nastąpił właśnie wczoraj wieczorem.

Premiera nowości spod znaku firmy Apple na specjalnej konferencji w jednej chwili niespodziewanie połączyła zainteresowanych zarówno nowoczesną technologią, jak i muzyką. Wystarczyło, by pojawiło się na niej czterech Irlandczyków w górnych granicach wieku średniego, w jednej chwili obwieszczając nie do końca spodziewane darmowe wydanie całkiem nowej płyty w serwisie iTunes. U2 może nieco stracili w ostatnich latach na masowej popularności, ale wciąż są jedną z większych nazw i najbardziej doświadczonych graczy na muzycznym rynku - internet nie zapchał się od tej wiadomości, lecz relatywnie szybko ogarnęła ona zainteresowaną część świata, stawiając ją na baczność. Można ich nie lubić, można krytykować, ostatnimi albumami sobie na to zasłużyli - lecz wiedzieć, co dzieje się w obozie U2 nadal w dużej mierze po prostu wypada i wczorajszy wieczór w zupełności to potwierdził.

Sposób wydania Songs of Innocence z pewnością będzie jednym z lepiej powszechnie pamiętanych wydarzeń tego roku, ale w całym tym natłoku nie można zapomnieć o tym, że to przede wszystkim jest zespół muzyczny. I tu zaczynają się wyraźne schody, bo oznacza to konieczność bronienia się zawartości krążka w oderwaniu od działalności charytatywnej Bono oraz wszelkich pobocznych aktywności członków zespołu - a z tym bywało w ostatnich latach różnie. To powtarzana w każdym możliwym tekście mantra, lecz należy o niej wspomnieć i tutaj: ostatnim albumem U2, który potrafił obronić się w całości bez żadnego "ale", był znakomity Pop. Od niego minęło już jednak kilkanaście lat oraz trzy kolejne płyty, z których każda kolejna powoli podkopywała recenzencką i fanowską nietykalność Irlandczyków wśród słuchaczy. Poprzednik wczorajszego wydawnictwa (mimo prawdziwości dość zabawnie to brzmi, trzeba przyznać), No Line on the Horizon z 2009 roku miał na dobrą sprawę więcej opinii negatywnych, niż pozytywnych - a najgorsze w tym wszystkim było to, że mimo przebłysków jego poziom rzeczywiście bardziej uprawniał do bycia na "nie". Łatwe stało się przyklaśnięcie głosom mówiącym o "skończeniu się" zespołu, co z jednej strony mogło zadziałać pozytywnie jako czynnik zdejmujący ciężar jakichkolwiek oczekiwań z nowego albumu, ale z drugiej chyba jednak nie miało takiego działania. Songs były przecież wielokrotnie odwlekane pod różnymi tytułami, a same okoliczności wydania mogą nieść podejrzenia odnośnie chęci przykrycia zawartości muzycznej płyty. Powstaje pytanie, czy to będzie rzecz pamiętana przez swoje natychmiastowe udostępnienie fanom, czy w ślad za dystrybucją pójdzie muzyka i będzie można z czystym sumieniem wrócić do sympatyzowania z zespołem?

Po pierwszych kontaktach: niestety, nie sądzę. Songs of Innocence nie potwierdza może najgorszych obaw, bo przebłyski nadal są obecne, jednak jako całość świadczą o jednym, podstawowym zarzucie względem U2 w XXI wieku. Stracili wyczucie. Te utwory miewają naprawdę całkiem sympatyczne momenty, ale bardzo często ścierają się w nich z elementami kompletnie wręcz żenującymi. Jak w soczewce skupia to otwieracz i zarazem pierwszy singiel promocyjny - The Miracle (Of Joey Ramone) jest rzeczą, która potrafi zabłysnąć całkiem ciekawym riffem i dobrym wyczuciem melodii jak na ostentacyjnie stadionowy i prężący muskuły rock, lecz zarazem podrzucić zgniłe jajo w postaci straszliwie ostentacyjnych, przeciągłych zawołań "ooooo" i generalnego napuszenia. Efektem jest kawałek, który nie jest ani zły, ani dobry; raczej po prostu średniawy i nie zachęcający w żaden sposób do powrotu do niego. W tej samej lidze plasuje się California (There Is No End to Love), która ma dobry drive gitary oraz zyskujący z każdym odsłuchem refren, lecz momentami potrafi wręcz zemdlić zawartością cukru i kiczu, atakującego od wstępu, który bardzo nachalnie kojarzy się niemalże z piosenkami świątecznymi (ewentualnie ostatnim albumem Coldplay, lecz do tej nazwy jeszcze wrócimy).

Ten album to w dużym skrócie skupisko muzyki lokującej się w trzech kategoriach: zmarnowanego potencjału, jednoznacznej słabości i niedociągniętego, ale jednak pozytywu. Pierwsza, po części omówiona, boli najbardziej, więc niestety zasługuje jeszcze na chwilę miejsca, zwłaszcza w obliczu najzamienitszego przedstawiciela. Cedarwood Road. Rzecz, która wejście ma wręcz fenomenalne, godne miana najlepszego utworu na płycie, by wkrótce po nim osiąść na laurach i już nie wrócić w pełni sił. Szkoda, bo przester gitary podbity bluesującym akustykiem dawał świetne wrażenie - podobne, choć w mniejszym stopniu daje aż nazbyt charakterystyczna partia (Joshua Tree kłania się w pas) w Iris (Hold Me Close), dopóki nie okaże się, że refren jest rozrzucony na wszystkie strony świata. Jednoznacznie czadujący Volcano broni się prostą mieszanką gitara-perkusja-bas, dopóki nie pojawi się chóralny wtręt i nagła zmiana nastroju z tragicznie banalnym wyznaniem "you are rock 'n' roll, you and I are rock 'n' roll". Błagam, wytnijcie to z wersji radiowej - bo jest potencjał singlowy - i będzie dobrze.

Jednoznaczne wtopy? Głównie dwie. Song for Someone to najbardziej nijaka ballada, jaką słyszałem w ostatnich miesiącach - przyznam, przez moment coś jakby zaczyna w niej narastać, lecz wszystko kończy się wołaniem "this is a soooong, a sooong for someone". Bono jeszcze wierzy, że ktoś się tym utworem zainteresuje. Ja niezbyt. Obok niego w kategorii wpadek dumnie stoi Raised by Wolves, o którym - poza kiczowatością udawania wilczych odgłosów na początku - nie da się w zasadzie powiedzieć nic, co jednak nie znaczy zaniemówienia z wrażenia. Raczej coś zupełnie odwrotnego, choć na plus można mu poczytać oficjalne zakończenie serii rzeczy zdecydowanie wątpliwych. Po nim na trackliście jest już tylko wspomniane Cedarwood i końcowa trójka, która podciąga ocenę i ratuje honor płyty tuż przed jej końcem. Sleep Like A Baby Tonight jest być może trochę jednostajne, irytujące falsetem Bono i mało urozmaicone (w zasadzie jedynym większym odstępstwem jest wyskakująca nagle pojedyncza, brudna partia gitary) w swoim oparciu o smętny, syntezatorowy motyw przewodni, który przewija się przez cały utwór, lecz chyba nie ma porywać od pierwszego razu. To rzecz skoncentrowana na klimacie, który najpierw odczuwa się momentami, by z odsłuchu na odsłuch rozumieć go coraz bardziej. Jeszcze nie teraz, ale z czasem może to być nawet najlepszy utwór na płycie; o ile nadal będzie rozwijał się tak, jak na chwilę obecną. This Is Where You Can Reach Me Now to całkiem dobrze skonstruowany moment ożywienia przed finiszem w balladzie The Troubles z gościnnym, ciepłym wokalem Lykke Li, który wynosi rzecz do rangi zdecydowanego plusa, największego na całym albumie. Cała ta trójka nie jest może wielkim osiągnięciem na miarę tych najlepszych momentów U2, ale to całkiem porządne piosenki, wyróżniające się na generalnie średnim tle tego albumu. Wyjątkiem wśród plusów jest ordynarnie wręcz radiowo-popowe i brzmiące nieco jak Snow Patrol lub Coldplay Every Breaking Wave, które w teorii nie powinno się przez to podobać - ale potrafi obrócić minus w plus, refren jest całkiem ładny i z zadatkiem na guilty pleasure podczas odsłuchów w radiu. Bo to, że zostanie singlem, jest wręcz pewne przy takim obrobieniu, melodyjności i łatwej przyswajalności.

Wave jest jednak również symbolem trzeciej wielkiej słabości, która trawi i niszczy współczesne propozycje zespołu. Poza brakiem zrównoważenia między aktywnością publiczną i muzyczną oraz utratą wyczucia kompozytorskiego w dojmująco dużej części materiału, U2 po prostu coraz bardziej upodabnia się do swoich epigonów. Ktoś jeszcze pamięta porównania grupy Chrisa Martina do doświadczonych Irlandczyków? Są już nieaktualne. W pierwszych reakcjach na Songs of Innocence pojawia się cała masa odniesień do Coldplay. Uczniowie przerośli komercyjnie mistrzów, teraz to U2 jest do kogoś porównywane. Bono w XXI wieku drastycznie stracił dystans, który dzielił go od młodej sceny, a w drugiej dekadzie tego stulecia daje się już wyprzedzać grupie pościgowej i to do niej stara się upodabniać, by utrzymać siłę przebicia. Nie jest już punktem odniesienia w kategorii wielkich zespołów. Zważywszy na wcześniejsze zasługi niby można mu to wybaczyć, jednak na powolne odejście legend zawsze patrzy się ze smutkiem - zwłaszcza, że najsłynniejszy irlandzki zespół, jak widać, jakby uporczywie nie chciał usuwać się w cień, próbując delikatnie włączyć się w wyścig na nowo. Datę fizycznego wydania Songs wyznaczono na październik, co oznacza chęć obecności w mediach przez całą jesień: nie skończy się opisywanie sposobu udostępnienia sieciowego, gdy przyjdzie omówienie wydania na CD, a wszystko okraszane dużą ilością tekstów na temat zespołu, aż do podsumowań roku, gdzie też zajmą swoje miejsce w co najmniej kilku zestawieniach. I nie czepiałbym się tego, gdyby ten materiał był przynajmniej częściowo tego wart. Niestety, nie jest. Ma swoje momenty, ale jako całość jest w dużej mierze niepotrzebny i świadczyć może wyłącznie o tym, że U2 powoli braknie sił do ścigania się z młodymi. Ktoś powie: nie muszą. Ja odpowiem: więc niech nie stwarzają wrażenia, że to robią. Ten album może być względnym sukcesem komercyjnym, ale nie będzie mieć nic wspólnego z artystycznym. Gwarantuję, że za rok będziemy o tym materiale pamiętać tylko w kontekście akcji z Apple. My, rozumiani jako delikatni sympatycy zespołu (jak niżej podpisany) i ludzie obojętni. Fani prawdopodobnie nie zapomną go na dłużej i w szerszym kontekście, zwłaszcza, że materiał ponoć im się podoba. To cieszy, w sumie na tym etapie kariery są najważniejsi.

5/10.